Godišnje istraživanje o statistici umrlih Referentni metapodaci u Euro SDMX Metadata Strukturi (ESMS) Agencija za statistiku BiH
	1. Kontakt
	2. Podaci o ažuriranju metapodataka
	3. Prezentacija statistike
	4. Jedinica mjere
	5. Referentni period
	6. Institucionalni mandat (ovlaštenje)
	7. Povjerljivost
	8. Politika diseminacije
	9. Učestalost diseminacije podataka
	10. Dostupnost i razumljivost
	11. Upravljanje kvalitetom
	12. Relevantnost
	13. Tačnost i pouzdanost podataka
	14. Pravovremenost i tačnost objave
	15. Usklađenost i uporedivost
	16. Troškovi i opterećenje
	17. Revizija podataka
	18. Statistička obrada
	19. Komentar
	1. Kontakt
	1.1. Nadležna institucija	AGENCIJA ZA STATISTIKU BOSNE I HERCEGOVINE
	1.2. Nadležna organizaciona  jedinica	Sektor za demografiju i socijalne statistike - Odsjek za statistiku stanovništva i registre
	1.3. Kontakt osoba	Radoslav Ćorović
	1.4. Funkcija kontakt osobe	Pomoćnik direktora u Sektoru za demografiju i socijalne statistike
	1.5. Kontakt poštanska adresa	Zelenih beretki 26, 71 000 Sarajevo, Bosna i Hercegovina
	1.6. Kontakt e-mail adresa	radoslav.corovic@bhas.gov.ba
	1.7. Broj telefona	+387 33 911 983
	1.8. Broj faksa	+387 (33) 220 622
	2. Podaci o ažuriranju metapodataka
	2.1. Datum poslednje potvrde  validnosti metapodataka	26.07.2021
	2.2. Datum poslednje objave metapodataka	26.07.2021
	2.3. Datum poslednjeg ažuriranja metapodataka	26.07.2021
	3. Prezentacija statistike
	3.1. Opis podataka	Godišnjim  istraživanjem  o umrlim licima,  prikupljaju  se  podaci  o  registrovanim slučajevima rođenih i umrlih lica u Bosni i Hercegovini.
	3.2. Klasifikacije koje se koriste u istraživanju	Istraživanje o rođenim i umrlim licima  se provodi prema metodologiji koja je usklađena sa preporukama UN-a ( UN Principles and Recommendations for a Vital Statistics System Revision 2) Za statistiku umrlih se koristi  Međunarodna klasifikacija bolesti i povezanih zdravstvenih problema (10. revizija)
	3.3. Sektor obuhvaćen istraživanjem	Podaci se prikupljaju o registrovanim slučajevima umrlih lica u matičnim knjigama u Bosni i Hercegovini.
	3.4. Statistički koncepti i definicije	Živorođenim se djetetom smatra svako dijete koje prilikom rođenja diše i pokazuje druge znakove života kao što su kucanje srca, pulsiranje pupčane vrpce i nesumnjivo kretanje voljnih mišića. Ako dijete ubrzo nakon poroda umre, najprije se registruje kao živorođeno, a zatim kao umrlo dojenče.                                                                                                                                                                                                                               Mrtvorođenim se smatra dijete rođeno, odnosno izvađeno iz tijela majke bez ikakvih znakova života, tj. ako nije disalo niti pokazivalo neki drugi znak života, a nošeno je duže od 22 sedmice (približno 6 mjeseci) i koje ima porođajnu težinu 500 gr i više. Izbacivanje mrtvog ploda koji je nošen manje od 22 sedmice, smatra se pobačajem (abortusom), bez obzira na to da li je riječ o prirodnom ili namjernom prekidu trudnoće, i ne registruje se u matičnim knjigama, niti su ti podaci iskazani u ukupnom broju mrtvorođenih. Umrli je svako živorođeno lice kod kojeg je nastupio trajni prestanak svih vitalnih funkcija koje započinju rođenjem bez mogućnosti ponovnog oživljavanja. Ovdje nisu uključeni mrtvorođeni. Opšta stopa nataliteta predstavlja odnos između broja živorođenih i procijenjenog broja stanovnika, računato na 1000 stanovnika. Opšta stopa mortaliteta predstavlja odnos između broja umrlih i procijenjenog broja stanovnika, računato na 1000 stanovnika. Opšta stopa prirodnog priraštaja predstavlja razliku između stope nataliteta i stope mortaliteta za godinu posmatranja
	3.5. Statistička jedinica	Jedinice posmatranja statističkog istraživanja su rođena i umrla lica registrovana u matičnim knjigama u Bosni i Hercegovini.
	3.6. Statistička populacija	Ciljnu statističu populaciju čine rođena i umrla lica. Živorođenim se djetetom smatra svako dijete koje prilikom rođenja diše i pokazuje druge znakove života kao što su kucanje srca, pulsiranje pupčane vrpce i nesumnjivo kretanje voljnih mišića. Ako dijete ubrzo nakon poroda umre, najprije se registruje kao živorođeno, a zatim kao umrlo dojenče. Mrtvorođenim se smatra dijete rođeno, odnosno izvađeno iz tijela majke bez ikakvih znakova života, tj. ako nije disalo niti pokazivalo neki drugi znak života, a nošeno je duže od 22 sedmice (približno 6 mjeseci) i koje ima porođajnu težinu 500 gr i više. Izbacivanje mrtvog ploda koji je nošen manje od 22 sedmice, smatra se pobačajem (abortusom), bez obzira na to da li je riječ o prirodnom ili namjernom prekidu trudnoće, i ne registruje se u matičnim knjigama, niti su ti podaci iskazani u ukupnom broju mrtvorođenih.  Umrli je svako živorođeno lice kod kojeg je nastupio trajni prestanak svih vitalnih funkcija koje započinju rođenjem bez mogućnosti ponovnog oživljavanja. Ovdje nisu uključeni mrtvorođeni.
	3.7. Referentno geografsko područje	Podaci se odnose na Bosnu i Hercegovinu.
	3.8 Vremenska pokrivenost	1996-2020
	3.9. Bazni period	Nije primjenjivo.
	4. Jedinica mjere	Broj umrlih lica.
	5. Referentni period	Referentni period je kalendarska godina.
	6. Institucionalni mandat (ovlaštenje)
	6.1. Pravni akti i drugi sporazumi	• Zakon o statistici BiH (Sl. glasnik BIH 26/04 i 42/04), • Višegodišnji statistički programi i godišnji planovi rada BiH.
	6.2. Razmjena (posredovanje) podataka	1.Republički zavod za statistiku Republike Srpske, 2.Federalni zavod za statistiku FBiH,  3.Ekspozitura Brčko Distrikta, 4. Ministarstvo civilnih poslova BiH, 5. EUROSTAT, 6. UNSD.
	7. Povjerljivost
	7.1. Povjerljivost - politika	Povjerljivost statističkih podataka je uređena zakonom a osoblje koje provodi statističko istraživanje ima po istom pravnom osnovu obavezu zaštite povjerljivosti. Zakon o statistici BiH (Sl. glasnik BIH 26/04 i 42/04 - Poglavlje XI - član 23.-29.) utvrđuje princip poverljivosti kao jedan od glavnih principa. Agencija za statistiku BiH distribuira statistike u skladu sa statističkim načelima Kodeksa prakse evropske statistike a posebno sa načelom statističke povjerljivosti.
	7.2. Povjerljivost – postupanje sa podacima	Dokument "Pravila o zaštiti statističkih podataka u Agenciji za statistiku" navodi postupke za osiguranje povjerljivosti tokom prikupljanja, obrade i diseminacije - uključujući protokole za osiguranje pristupa pojedinim podacima, pravila za definiranje povjerljivih ćelija u izlaznim tablicama i postupke za otkrivanje i sprječavanje naknadnog otkrivanja, kao i pristupa mikropodacima u istraživačke svrhe. Potpisivanjem Memoranduma o razumijevanju sa Agencijom za statistiku Bosne i Hercegovine, korisnici podataka koji imaju pristup pojedinačnim podacima dužni su: tretirati pojedinačne anonimne podatke kao povjerljive u skladu sa pravila, propise i procedure, osigurati odgovarajuću zaštitu pojedinačnih podataka u skladu s pravilima, propisima i procedurama, štititi  prijenos mikropodataka i uništiti medij na kojima se podaci nalaze, kao i prateću dokumentaciju, pet dana nakon objavljivanja rezultati.
	8. Politika diseminacije
	8.1. Kalendar objavljivanja	Krajem decembra svake godine, BHAS objavljuje Kalendar publikovanja sa tačnim datumom i vremenom objavljivanja statistike za narednu godinu.
	8.2. Pristup kalendaru objavljivanja (link)	Kalendar publikovanja dostupan je na:
		https://bhas.gov.ba/Calendar/
	8.3. Pristup korisnika	Podaci se distribuiraju svim korisnicima putem službene web stranice Agencije za statistiku Bosne i Hercegovine:
		https://bhas.gov.ba
	9. Učestalost diseminacije podataka	Statistika o rođenim i umrlim  u BiH  se publikuje na tromjesečnom i godišnjem nivou.
	10. Dostupnost i razumljivost
	10.1. Saopćenja	1. Redovna godišnja saopštenja 2. Redovna kvartalna saopštenja
		https://bhas.gov.ba/Calendar/Category/14
	10.2. Publikacije	Demografija, 2017 Demografija, 2018 Demografija, 2019 Bosna i Hercegovina u brojevima 2018 Bosna i Hercegovina u brojevima 2019 Bosna i Hercegovina u brojevima 2020 Žene i muškarci 2017 Žene i muškarci 2019
		https://bhas.gov.ba/Calendar/Category/14
		https://bhas.gov.ba/Calendar/Category/30
		https://bhas.gov.ba/Calendar/Category/32
	10.3. Online baza podataka	Nisu dostupni podaci o statistici  umrlih u on-line bazi podataka BHAS-a.
	10.4. Pristup mikro podacima	Nisu dostupni mikropodaci.
	10.5. Drugo	Ne postoje druga sredstva publikovanja.
	10.6. Dokumentacija o metodologiji	METODOLOGIJA STATISTIKE ROĐENIH Izdavač: Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine, Bosna i Hercegovina, Sarajevo, Zelenih beretki 26 Godina izdavanja: 2007 METODOLOGIJA STATISTIKE UMRLIH Izdavač: Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine, Bosna i Hercegovina, Sarajevo, Zelenih beretki 26 Godina izdavanja: 2008
		https://bhas.gov.ba/Calendar/Category/14
	10.7. Dokumentacija o kvalitetu	Nije dostupno.
	11. Upravljanje kvalitetom
	11.1. Osiguranje kvaliteta	Agencija za statistiku BiH opredijeljena je za osiguranje kvaliteta u izradi službene statistike na osnovu člana 19. stav 1. tačka „Zakon o statistici BiH, Službene novine BiH 26/04; 42/04 ”.  Politika upravljanja kvalitetom kao element sistema upravljanja kvalitetom općenito se odnosi na sljedeće komponente: kvalitet poslovnog procesa kao i druge elemente sistema za upravljanje kvalitetom, poput planiranja i kontrole. Kako bi osigurala kvalitet procesa i proizvoda, Agencija za statistiku implementira model upravljanja kvalitetom (TQM) izrađen pomoću CAF alata. Zajednički okvir za samoprocjenu (CAF) je opšti alat za upravljanje kvalitetom koji se preporučuje institucijama iz  javnog sektora, inspirisan modelom izvrsnosti Evropske fondacije za upravljanje kvalitetom (EFQM). Proces samoocjenjivanja identificira i prati sve organizacijske rezultate, daje povratne informacije o organizacijskim kapacitetima i rezultatima procesa politike i planiranja. Alat za bodovanje za samoocjenjivanje ima 9 ključnih pokazatelja i 28 kriterija na osnovu kojih je moguće mjeriti postignuti nivo upravljanja i utvrditi koje su kritične tačke za poboljšanja u budućnosti. Ovaj pristup posmatra organizaciju iz različitih uglova istovremeno tj. ima holistički pristup analizi učinka organizacije. BHAS koristi „Smjernice CAF-a za implementaciju“ i plan implementacije u 10 koraka stoga razvijen kako bi pomogao organizacijama da ga koriste na najefektivniji  i najefikasniji način. Proces samoocjenjivanja identifikuje i prati sve važne organizacione rezultate i daje povratne informacije o organizacionim kapacitetima i rezultatima procesa politike i planiranja. Ovaj model praćenja kvalitete zahtijeva izradu standardiziranog upitnika koji uključuje sve principe u modelu. Kako bi se osigurao kvalitet statistike, Agencija je izradila dokument Politika i program upravljanja kvalitetom koji je dostupan na web stranici:
		https://bhas.gov.ba/data/Dokumenti/Kvalitet/QM_Politika_i_Program_BHAS.pdf
	11.2. Procjena kvaliteta	Kvalitet proizvoda službene statistike (glavni pokazatelji/statistike) redovno se ocjenjuje u izvještajima o kvaliteti putem izračunavanja pokazatelja kvaliteta. S druge strane, procesi uključeni u statističku proizvodnju procjenjuju se posebnim pokazateljima kvalitete procesa u izvještajima o kvaliteti i dodatno kroz GSBPM dokumentaciju.
	12. Relevantnost
	12.1. Korisničke potrebe	Ključni korisnici podataka iz statističkog istraživanja su : 1. Državne i druge institucije javne uprave poput  : Ministarstvo civilnih poslova BiH, Direkcija za evropske integracije pri Savjetu Ministara BiH, Direkcija za ekonomsko planiranje BiH pri Savjetu Ministara BiH,  2. Akademska i poslovna zajednica, 3. Opšta javnost, 4. Strani korisnici: Eurostat, UNSD, 5. Mediji.
	12.2. Zadovoljstvo korisnika	Jedan od ključnih elemenata u osiguravanju kvalitete statističkih podataka je praćenje zadovoljstva korisnika. Za ovo istraživanje ne postoji posebna anketa o zadovoljstvu korisnika.  Rezultati Ankete o zadovoljstvu korisnika dostupni su na web stranici:
		https://bhas.gov.ba/
	12.3. Kompletnost podataka	Stopa kompletnosti podataka iznosi  100%.
	13. Tačnost i pouzdanost podataka
	13.1. Opća tačnost procjene	Nije primjenjivo
	13.2. Greška uzorkovanja	Istraživanje se ne sprovodi na bazi uzorka.
	13.3. Neuzoračka greška	Nije primjenjivo
	14. Pravovremenost i tačnost objave
	14.1. Pravovremenost	Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine preliminarne podatke  za rođena i umrla lica objavljuje u martu mjesecu, a konačne detaljne podatke objavljuje u novembru mjesecu. Podaci se odnose na prethodnu godinu.
	14.2. Tačnost	Objava je u roku.
	15. Usklađenost i uporedivost
	15.1. Uporedivost - geografska	Na isti način i prema istoj metodologiji  se prikupljaju podaci za nivo RS, FBiH i DB. Podaci su uporedivi kako unutar BiH, tako i sa drugim zemljama EU.
	15.2. Vremenska uporedivost	Uporedivo po godinama.
	15.3. Usklađenost – cross domain	Nema relevantnog istraživanja koje provodi druga organizacija.
	15.4. Usklađenost – interna	Ne sprovode se slična istraživanja da bi se uporedili podaci.
	16. Troškovi i opterećenje	Godišnji operativni troškovi za provođenje istraživanja ogledaju se u materijalnim troškovima i broju sati koje rade zaposlenici Agencije za statistiku BiH i podružnica Agencije Brčko distrikta.
	17. Revizija podataka
	17.1. Revizija podataka - politika	Agencija za statistiku BiH trenutno nema službeni dokument koji se odnosi na politiku revizije.
	17.2. Revizija podataka – praksa	Revizija nije planirana niti izvršena.
	18. Statistička obrada
	18.1. Izvor podataka	Odabir izvještajnih jedinica vrši se prema metodološkim preporukama. Izvori podataka za ovo istraživanje su matične knjige rođenih i umrlih u Bosni i Hercegovini.
	18.2. Učestalost prikupljanja podataka	Podaci se prikupljaju mjesečno pomoću obrazaca DEM-1 i DEM-2.
	18.3. Prikupljanje podataka	Podaci za statističko istraživanje o rođenim i umrlim licima se prikupljaju putem obrazaca koje izvještajne jedinice popunjavaju i dostavljaju statističkim institucijama. Podatke dobijene od entitetskih zavoda za statistiku i ekspoziture Agencije u Brčko distriktu, Agencija za statistiku BiH objavljuje  u agregiranom  obliku.
	18.4. Validacija podataka	Vrše se kontrole validnosti i vjerodostojnosti podataka. Kontrola vjerodostojnosti podataka podrazumijeva provjere tačnosti podataka i procjene svih mogućih grešaka koje su vezane s podacima. Logičke kontrole se rade nakon unosa podataka. Podaci se upoređuju sa podacima iz prethodnih godina i ako postoje određena odstupanja telefonski se kontaktira izvještajna jedinica radi rješavanja odstupanja.
	18.5. Kompilacija podataka	Ne obavljaju se postupci na podacima koji služe za izvođenje novih informacija u skladu sa datim setom pravila.
	18.6. Prilagođavanje	Podaci statistike  umrlih lica nisu predmet sezonskog prilagođavanja.
	19. Komentar	-